شروع به جرم چيست؟ و مقايسه آن با جرايم ناقص

براي آن كه جرمي واقع شود بايد فعل يا ترك فعلي انجام بگيرد.  ولي گاهي اتفاق مي افتد كه شخص براي انجام فعل مجرمانه عزم و اراده دارد اما با وقوع عواملي كه خارج از اراده اوست، عملش متوقف شده و به سر انجام نمي رسد. با اين حال مرتكب را تحت عنوان شروع به …

سايت مرجع :
شروع به جرم چيست؟ و مقايسه آن با جرايم ناقص

شروع به جرم چيست؟ و مقايسه آن با جرايم ناقص https://local-news.ir/شروع-به-جرم-چيست؟-و-مقايسه-آن-با-جرايم-ن/ اخبار استاني Wed, 27 Jan 2021 21:51:17 0000 اخبار استاني https://local-news.ir/?p=4762

براي آن كه جرمي واقع شود بايد فعل يا ترك فعلي انجام بگيرد.  ولي گاهي اتفاق مي افتد كه شخص براي انجام فعل مجرمانه عزم و اراده دارد اما با وقوع عواملي كه خارج از اراده اوست، عملش متوقف شده و به سر انجام نمي رسد. با اين حال مرتكب را تحت عنوان شروع به …

سايت مرجع :
شروع به جرم چيست؟ و مقايسه آن با جرايم ناقص

براي آن كه جرمي واقع شود بايد فعل يا ترك فعلي انجام بگيرد.  ولي گاهي اتفاق مي افتد كه شخص براي انجام فعل مجرمانه عزم و اراده دارد اما با وقوع عواملي كه خارج از اراده اوست، عملش متوقف شده و به سر انجام نمي رسد. با اين حال مرتكب را تحت عنوان شروع به جرم تعقيب خواهند كرد.

موسسه حقوقي حامد اميري در اصفهان وكيل كيفري مفهوم شروع به جرم و جرم ناقص را در اين مقاله توضيح خواهد داد. اما شروع به جرم با جرم ناقص تفاوت دارد. جرم ناقص، جرم عقيم و جرم محال را در بر ميگيرد. جرم عقيم موردي است كه مرتكب تمام تلاش خود را براي انجام كارهايي كه محصول آن نتيجه مجرمانه است، مي كند ولي با اين حال اين تلاش او نتيجه نداده و قصد او بي اثر مي ماند. جرم محال در جايي است كه قصد مجرمانه اساساً قابليت تحقق ندارد.

نكته مشتركي كه در هر سه اين موارد وجود دارد اين است كه با وجود اين كه قصد ارتكاب جرم فعليت پيدا كرده اما جرم كامل (انجاميده) محسوب نمي شود.

شروع به جرم چيست؟

اگر براي فعاليت مجرمانه مثل مسيري كه مجرم وارد آن شده و مرحله به مرحله در آن جلو ميرود، آغاز و پاياني در نظر بگيريم مراحل مختلفي در اين مسير نمايان مي شود.

يك جرم با انديشه و تصور ذهني آن آغاز شده و پس از آن با تصميم به ارتكاب و سپس تهيه مقدمات و در نهايت با شروع به جرم ادامه پيدا مي كند. هر وقت كه مجرم به مقصود خود برسد، يعني نتيجه كه ميخواهد از عمل ارتكابي اش حاصل شود، جرم تكامل مي يابد.

لازم به ذكر است كه آن مرحله از رفتار مجرمانه كه نهان است و در بيرون متجلي نشده است، قابل مجازات نيست، به اين علت كه هيچ كس نمي تواند به ذهن خود و آنچه كه در آن ميگذرد بطور كامل تسلط پيدا كند.

اعمال مقدماتي مرحله ي ديكري از فعل مجرمانه است كه برعكس نكته فوق، جنبه نهاني نداشته و يك سلسله كارهايي است كه احتمال دارد در ظاهر با جرم مرتبط نباشد. به بيان بهتر به بستر سازي و تهيه وسايل و لوازمات مورد نياز براي ارتكاب جرم را اعمال مقدماتي مي گويند كه اين اعمال به اين سبب كه بيان كننده واضح قصد مجرم نيستند، قابل تعقيب كيفري نيز نيستند. ماده ۱۲۳ قانون مجازات اسلامي نيز در اين زمينه مي گويد:« مجرد قصد ارتكاب جرم و يا عمليات و اقداماتي كه فقط مقدمه جرم است و ارتباط مستقيم با وقوع جرم ندارد شروع به جرم نيست و از اين حيث قابل مجازات نمي باشد.»

به عنوان مثال كسي با فكر به كشتن رقيب خود، برنامه ي آن را ريخته و تصميم مي گيرد، تفنگ مي خرد، تفنگ را به سوي شخص گرفته و شليك مي كند. در اين مثال خريدن تفنگ يك عمل مقدماتي است و اقدام به شليك شروع به جرم به حساب مي آيد. خريد تفنگ به اين خاطر كه مشخص نمي كند براي كشتن رقيب است و يا محافظت از خود، از جهت ارتكاب احتمالي قتل قابل تعقيب و مجازات نيست.

البته اعمال اقداماتي نيز در موارد استثنايي قابليت تعقيب و مجازات دارد، مثلا در همين مثال فوق، شايد خريد اسلحه و نگهداري از آن از جهت ارتكاب احتمالي قتل قابل تعقيب و مجازات نباشد، اما به اين دليل كه نگهداري از اسلحه مطابق قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غيرمجاز مصوب۹۰، جرم مستقلي به حساب مي آيد، خريدار آن قابل تعقيب و مجازات است.

در آخرين مرحله، اعمال اجرايي (شروع به اجرا) كه عنصر مادي شروع به جرم است، صورت مي گيرد. اگر در اين مرحله مرتكب از انجام فعل منصرف نشود، و مانعي بر سر راه او ايجاد نشود، جرم تحقق پيدا مي كند.

شروط تحقق شروع به جرم

از ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامي كه بيان مي كند:« هركس قصد ارتكاب جرمي كرده و شروع به اجراي آن نمايد، لكن به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند، به شرح زير مجازات مي شود…» استنباط مي شود كه براي واقع شدن شروع به جرم، وجود ۲ شرط ضروري است: ۱- شروع به اجراي جرم ۲- عدم انصراف ارادي

شروع به اجراي جرم

براي آن كه يك جرمي شروع شود ارتكاب يك فعل مادي ضروري است. در نتيجه شروع به جرم در آن دسته از جرايم كه عنصر مادي آنها ترك فعل است، تحقق پيدا نكرده و ثابت نيست.

تشخيص دادن و جدا كردن اعمالي كه “شروع به اجرا” حساب شده از “اقداماتي كه فقط مقدمه جرم است و ارتباط مستقيم با وقوع جرم ندارد” هميشه راحت نيست. به اين دليل كه اقدامات مقدماتي نيز مثل اعمال اجرايي اعمال مادي هستند.  درصورتي كه تسخيص اين دو از هم داراي اهميت است چون همانطور كه گفتيم اعمال مقدماتي به جز موارد استثنايي قابل مجازات نيست ولي اعمال اجرايي مرتكب را متهم به شروع جرم مي كند.

براي جدا كردن اعمال اجرايي از اعمال مقدماتي وكيل دادگستري در اصفهان مي گويد شروع به اجرا عملي است كه بدون هيچ ابهام و ترديدي، سوء قصد مرتكب را نشان مي دهد و با جرم اصلي رابطه آشكاري دارد، اما اعمال مقدماتي مبهم است و بايد تفسير شود. مثالي كه قبلا زديم نمايان اين بحث است، اگر كسي تفنگ بخرد معلوم نيست كه براي چه هدفي اين تفنگ را خريده است و چه قصدي دارد، اما  اگر كسي زنگ خانه اي را بزند كه اطمينان پيدا كند از حضور كسي در آن خانه و با پيدا شدن صاحبخانه فرار كند، اگر توسط نيروهاي انتظامي دستگير شود، اين رفتار او جز شروع به جرم سرقت ، تعبير ديگري ندارد.

عدم انصراف ارادي

شرط ديگري شروع به جرم اين است كه به وسيله عاملي كه خارج از اراده شخص فاعل است، قصد او تعليق پيدا كند يا معلق شود. به ديگر سخن، در صورتي كه اجراي جرم به دليل يك عامل خارجي كه اراده شخص هيچ دخالتي در آن نداشته است نصفه و ناتمام بماند و جرم تحقق پيدا نكند، شروع به جرم واقع شده است.

پس نتيجه مي گيريم كه اگر شخص با ميل و اراده خود جرمي را كه شروع كرده است، ترك كند، با اين سرط كه اقدامات انجام شده جرم نباشد، مجازات نخواهد شد. نكته مهم اين است كه در صورتي از مجازات معاف مي شوند كه قبل از انجام جرم، به طور ارادي انصراف دهند. انصراف نيز وقتي ارادي است كه هيچ عامل خارجي به آن اثر نگذاشته و فقط اراده آزاد مرتكب باشد.

جرم محال چيست؟

زماني جرم محال محقق مي شود كه فاعل با قصد و نيت ارتكاب به جرم، تمام سعي و تلاش خود را كرده كه جرم تحقق پيدا كند، اما به نتيجه اي نرسيده است. همچون شخصي كه قصد كشتن كسي را مي كند و پدري را با اين تصور كه سم است در نوشيدني او مي ريزد اما بعدا متوجه مي شود كه ان پودر كشنده نبوده و عمل او موثر واقع نشده است.

برعكس شروع به جرم، جرم محال جرمي است كه اجرا شده و به مرحله وقوع نيز رسيده  ولي مثل شروع به جرم نتيجه اي حاصل نشده است.

البته بايد اين نكته را ذكر كرد كه امكان يا عدم امكان نتيجه، هيچ موقعي شرط واقع شدن شروع به جرم نبوده است. يعني اگر كسي تصميم به انجام جرمي بگيرد كه محال است و به دليل وجود مانع خارجي اجراي جرم معلق شود، مرتكب به شروع جرم شده و قابل تعقيب است.

جرم عقيم چيست؟

همچون شروع به جرم، در جرم عقيم نيز آن نتيجه اي كه فاعل در نظر داشته است حاصل نمي شود. در جرم عقيم هم مثل جرم محال شخص فاعل تمام سعي خود را براي بدست آوردن و حصول نتيجه مي كند اما به دلايلي مثل ماهر نبودن يا دقت نداشتن و يا حتي وقوع حوادث غير مترقبه باعث مي شود كه نتيجه مذكور حاصل نشود. مثال در اين زمينه اين مي شود كه شخصي تصميم مي گيرد و قصد مي كند كه كسي را به قتل برساند، به همين منظور در مسير رفت او بمب ساعت شمار كار مي گذارد تا وقتي كه شخص، زمان عبور از روي آن گذشت، منفجر شود. ولي به علت آن كه فرد تاخير مي كند براي عبور از آن مسير، انفجار بمب به او صدمه و آسيبي نمي رساند.

تفاوتي كه جرم عقيم با جرم محال دارد در امكان تحقق نتايج آن دو است. به اين معنا مه در جرم عقيم، نتيجه هميشه ممكن است تحقق پيدا كند در صورتي كه در جرم محال وقوع جرم اصلا امكان ندارد.

مجازات شروع به جرم:

مجازات شروع به جرم ير اساس ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامي ثابت نيست و بين حداقل و حداكثر جابجا مي شود، و به اين صورت است:

–              حبس تعزيري بيشتر از ۵ تا ۱۰ سال در جرايمي كه مجازات قانوني آنها سلب حيات، حبس دائم، يا حبس تعزيري درجه يك تا سه است.

–              حبس تعزيري بيشتر از ۲ تا ۵ سال در جرايمي كه مجازات قانوني آنها قطع عضو يا حبس تعزيري درجه چهار است.

–              حبس تعزيري بيشتر از ۶ ماه تا ۲ سال يا جزاي نقدي بيشتر از ۲۰ ميليون تا ۸۰ ميليون ريال و يا شلاق از ۳۱ تا ۷۴ ضربه و تا ۹۹ ضربه در جرايم منافي عفت در جرايمي كه مجازات قانوني آنها شلاق حدي يا حبس تعزيري درجه ۵ است.

دعاوي كيفري در رشته حقوق، گستزه ي زيادي دارد و يك وكيل زماني متخصص دعاوي كيفري محسوب مي شود كه به قوانين مربوط به آن تسلط داشته و داراي تجربه و دانش به روز در اين حيطه باشد. موسسه حقوقي حامد اميري در اصفهان هرآنچه كه يك وكيل متخصص در دعاوي كيفري بايد داشته باشد را دارد.

سايت مرجع :
شروع به جرم چيست؟ و مقايسه آن با جرايم ناقص